Factfulness Dlaczego świat jest lepszy, niż myślimy, czyli jak stereotypy zastąpić realną wiedzą  Hans Rosling

„Factfulness” to książka opisująca narzędzia krytycznego myślenia. A jest z nim coraz gorzej. Dlaczego tak wiele osób, niezależnie od wykształcenia, uzyskuje wyniki gorsze, niż szympansy w teście dotyczącym sytuacji na świecie? Między innymi dlatego, że z edukacją i myśleniem nie jest najlepiej. Autor i jego współpracownicy walczą w książce z błędnymi wyobrażeniami o świecie, stereotypami ignorancją. Książka pełna jest przykładów na to, że świat jest lepszy, niż myślmy.

Jak myśleć krytycznie, czyli kilka porad z książki. Należy do nas:

1. Rozpoznawanie historii o głębokich różnicach i pamiętanie, że za ich przyczyną powstaje obraz dwóch grup, między którymi istnieje przepaść. Rzeczywistość często nie jest spolaryzowana, zwykle większość znajduje się gdzieś pośrodku.
2. Rozpoznawanie wiadomości o zabarwieniu negatywnym oraz pamiętanie, że informacje o złych wydarzeniach docierają do nas prędzej. Gdy sytuacja się poprawia często o tym nie słyszymy, w rezultacie mamy zbyt negatywny obraz otaczającego nas świata, co z kolei wywołuje stres.
3. Zdanie sobie sprawy z wewnętrznego przekonania, że linia będzie cały czas prosto i jednoczesne pamiętanie, że takie linie rzadko występują w prawdziwym życiu (dotyczy danych i statystyki).
4. Zrozumienie, że przerażające rzeczy przyciągają naszą uwagę i jednoczesne pamiętanie, że niekoniecznie stanowią one największe niebezpieczeństwo. Nasze wrodzone lęki przeciwko przemocy, niewoli i skażeniu sprawiają, że nieustannie przeceniony te zagrożenia.
5. Zrozumienie, że pojedyncze liczby, małe lub duże, mogą na pierwszy rzut oka wydać się imponujące. To także pamiętanie, że jeśli porównamy je do innych ważnych liczb lub podzielimy je przez nie, wrażenie może być odwrotne.
6. Postrzeganie sytuacji, w których kategorie wykorzystywane są w celu wyjaśnienia jakiegoś zjawiska i jednoczesne pamiętanie, że mogą one wprowadzać w błąd. Nie możemy się powstrzymać przed generalizacją i nie powinniśmy nawet próbować tego robić, powinniśmy natomiast unikać nieprawidłowych uogólnień.
7. Świadomość, że wiele rzeczy, w tym ludzie, kraje, religie i kręgi kulturowe, wyglądają na niezmienne tylko dlatego, że zmiany zachodzą w nich w powolnym tempie. To także pamiętanie, że nawet niewielkie i powolne zmiany systematycznie prowadzą do wielkich transformacji.
8. Rozpoznanie sytuacji, w której wykorzystuje się kozła ofiarnego i pamiętanie, że obwinianie pojedynczej osoby odwraca uwagę od innych możliwych przyczyn, problemu oraz blokuje naszą umiejętność zapobiegania podobnym problemem w przyszłości.
9. Rozpoznanie sytuacji, w której decyzja wydaje się pospieszne i pamiętanie, że pospiech jest konieczny jedynie w nielicznych przypadkach.