Na świecie istnieje już więcej telefonów, niż ludzi. Oznacza to, że część z nas posiada po kilka działających smartfonów. A wszystko zaczęło się na początku lat 90-tych XX wieku, gdy każdy wielki telefon komórkowy w rękach swojego właściciela wywoływał na ulicy sensację.
Telefon komórkowy w swojej nowoczesnej postaci smartfona stał się nieodłącznym elementem życia, który niestety dość szybko może od siebie uzależnić. Można się uzależnić od samego posiadania telefonu i jego coraz to nowszych wersji, od jego podstawowych funkcji, czyli rozmawiania i esemesowania, jak również od funkcji i aplikacji związanych z użytkowaniem przez telefon Internetu. Dawniej tego typu urządzenia można było sobie tylko wyobrażać, czytać o nich w książkach science- fiction lub oglądać w filmach fantastycznych. Nikt chyba jednak nie przewidział w momencie, gdy telefony wchodziły na rynek, że tak zdominują i zmienią życie człowieka. W połączeniu z Internetem są fantastycznym narzędziem komunikowania się, rozrywki, pracy i edukacji. Niestety mogą być również urządzeniem od siebie uzależniającym.
A przecież smarfon to przydatne narzędzie posiadające mnóstwo funkcji i możliwości:
– aparat fotograficzny,
– kamera,
– odtwarzacz muzyki,
– notatnik,
– GPS,
– komputer z Internetem,
– konsola do gier,
– kalendarz,
– dyktafon,
– gry.
Oczywiście jest też funkcja podstawowa, czyli możliwość rozmawiania. I wszystkie inne możliwości i aplikacje do komunikowani się, typu SMS-y, MMS-y, komunikatory. Dostęp do Internetu przez telefon znacząco rozszerzył możliwości tego urządzenia i sprawił, że jeszcze łatwiej się od niego uzależnić.
Fonoholizm zalicza się do uzależnień od popędów i czynności.
Oto cechy charakterystyczne uzależnienia od telefonu:
— fonoholicy przywiązują wielką wagę do posiadania telefonu,
— jest dla nich najważniejszym narzędziem codziennych i conocnych kontaktów z innymi,
— osoby uzależnione odczuwają głęboki dyskomfort psychiczny (od niepokoju po panikę), gdy nie mają przy sobie telefonu, telefon się rozładował, albo z różnych powodów nie mogą go używać,
— używają telefonu nie tylko wtedy, gdy rzeczywiście jest to absolutnie niezbędne i konieczne, ale dla samego używania,
— odczuwają przymus nieustannego używania telefonu niezależnie od wykorzystywanej przy tym jego funkcji
(Kozak S., 2013, Patologia fonoholizmu. Przyczyny, skutki i leczenie uzależnienia dzieci i młodzieży od telefonu komórkowego).
Konsekwencje nadużywania telefonu lub fonoholizmu:
— osłabienie dotychczasowych więzi z rodziną i znajomymi, a nawet izolowanie się od ludzi w ogóle,
— trudności w nawiązywaniu relacji bezpośrednich z innymi ludźmi,
— zaniedbywanie snu, wypoczynku, odżywiania, czyli funkcji niezbędnych dla zdrowia i do przeżycia,
— trudności z koncentracją uwag,
— utrata samokontroli i zaniedbywanie obowiązków,
— zubożenie słownictwa i błędy językowe,
— zanik zainteresowań i pasji,
— i inne specyficzne dla jednostki. (Kozak S., 2013, Patologia fonoholizmu. Przyczyny, skutki i leczenie uzależnienia dzieci i młodzieży od telefonu komórkowego).
Nadużywanie telefonu może również nieść za sobą konsekwencje dla zdrowia fizycznego:
– syndrom suchego oka i widzenia,
– bóle mięśniowe, w tym sztywność i bóle szyi,
– ból i słabość kciuka i nadgarstka (Grzegorzewska I., Cierpiałkowska L., 2018, Uzależnienia behawioralne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN).
Niektóre elementy komunikacji twarzą w twarz w telefonie zanikają, na przykład w komunikatorach nie widać mimiki, ani tak zwanej mowy ciała, czyli komunikowania się niewerbalnego. Stąd mogą pojawić się trudności w komunikacji bezpośredniej u osób, które większość kontaktów mają przez telefon lub internet. Emotikony miały ułatwić i przyspieszyć komunikowanie się przez telefon i różne aplikacje, a doprowadzają do tego, że nasze kompetencje językowe, jak na przykład opisywanie emocji i uczuć, maleją.
Pojawiają się u ludzi nowe zaburzenia związane z użytkowaniem smartfonów:
SWT – Syndrom Wyłączonego Telefonu
HPVS – Syndrom Fantomowych Wibracji
FOMO – Lęk, Że Coś Nas Ominie
Nomofobia – strach przed brakiem telefonu komórkowego, jego zostawieniem w domu, a nawet wyłączeniem.
Do zdiagnozowania uzależnienia od telefonu można wykorzystać poniższy test, choć pamiętaj, żeby własną diagnozę skonsultować ze specjalistą. Dostosuj pytania do wieku i poziomu rozwoju Twojego dziecka, ewentualnie odpowiedz na nie samodzielnie wykorzystując swobodne wypowiedzi dziecka i jego obserwację.
- Czy przywiązujesz bardzo dużą wagę do posiadania telefonu komórkowego?
- Czy spędzasz wiele godzin dziennie używając telefonu?
- Czy wcześniejsze Twoje zainteresowania stały się ostatnio mniej ważne?
- Czy uważasz, że model posiadanej komórki stanowi dobrą podstawę oceniania ludzi?
- Czy w codziennej komunikacji z innymi telefon komórkowy jest dla Ciebie najważniejszym narzędziem?
- Czy jak myślisz o rozstaniu się z komórką, to czujesz zagrożenie?
- Czy odczuwasz zły nastrój, niepokój, czasem nawet atak paniki w przypadku braku naładowanego telefonu komórkowego?
- Czy używasz telefonu komórkowego w celu sprawowania nieustające kontroli nad kimkolwiek (chłopakiem, dziewczyną)?
- Czy zdarza Ci się używać telefonu w miejscach, w których zakazane je jego używanie (np. szkoła, trening, kościół)?
- Czy masz odczucie ciągłej konieczności komunikowania się?
- Czy usprawiedliwiasz stałe używanie komórki swoją wygodą i bezpieczeństwem?
- Czy masz silną potrzebę przynależności do jakiejś grupy i zdobycia jej uznania, a telefon Ci to umożliwia?
- Czy czujesz obawę przed bezpośrednim kontaktem z innymi bądź obawiasz się samotności?
- Czy ostatnio pojawiły się w Twoim życiu: zmiany nastroju, nuda, smutek, brak apetytu, (dla dorosłych: problemy ze współżyciem seksualnym)?
- Czy ktokolwiek z bliskich zasugerował Ci, że za dużo czasu spędzasz na używaniu komórki?
- Czy płacisz duże rachunki za telefon lub na przykład wykupujesz dodatkowe pakiety Internetu itp.?
Odpowiedź pozytywna już na cztery z powyższych pytań może sugerować, że taka osoba ma problem ze zdrowym i odpowiedzialnym korzystaniem z telefonu (Kozak S., 2014, Patologia cyfrowego dzieciństwa i młodości. Przyczyny, skutki i zapobieganie w rodzinach i szkołach).
Skomentuj!